Verandering leerplicht in Vlaanderen: Moeten kleuters straks vroeger starten?

Vlaams beleid blokkeert wetsvoorstel: leerplicht van 5 naar 3 jaar blijft liggen

Open Vld waarschuwt dat het wetsvoorstel om de leerplichtleeftijd in België te verlagen van 5 naar 3 jaar niet kan behandeld worden, simpelweg omdat de Vlaamse Regering weigert advies te geven. Als enige regionale overheid houdt zij het voorstel tegen, wat een parlementaire behandeling tot nader order uitstelt. Het voorstel zou vooral tegemoetkomen aan de leerachterstand die na corona breder voelbaar is, en sluit aan bij een trend in heel Europa om de leerplichtleeftijd te verlagen.

Voordelen van kleuteronderwijs

Er is volgens Open Vld overtuigend wetenschappelijk bewijs van de voordelen van kleuteronderwijs, zeker voor leerlingen uit kwetsbare situaties:

• Uit PISA-onderzoek blijkt dat 50% van de kinderen die niet naar kleuteronderwijs gaan, later de minimumvereisten voor wiskunde niet halen. Bij kinderen die wél kleuteronderwijs volgden is dat slechts 17%.
• Daarnaast bevordert vroeg leren ook de doorstroom naar het hoger onderwijs, met een stijging van ongeveer 8% bij kinderen die starten op 3-jarige leeftijd.

Volgens Open Vld is het duidelijk: kleuteronderwijs is een motor van emancipatie vanaf dag één.

Onderzoek bevestigt meerwaarde van vroege start op school

Internationaal onderzoek ondersteunt de argumenten van Open Vld. Zo tonen studies aan dat kinderen die vroeg starten met kwalitatief kleuteronderwijs:

• Sneller cognitief groeien, betere taal- en rekenvaardigheden ontwikkelen, en vaak betere langetermijnresultaten boeken (bijvoorbeeld uit programma’s zoals de Abecedarian Early Intervention Project).
• Hun ontwikkelingsachterstanden sterk kunnen inlopen, zeker als de kwaliteit van de opvang en pedagogische omkadering hoog is.
• Vooral kwetsbare kinderen profiteren: ze krijgen een betere toegang tot onderwijs, en de kans op sociale uitsluiting daalt aanzienlijk.

Tegelijkertijd waarschuwen sommige studies ook voor mogelijke uitdagingen bij een vroege schoolstart. Zo blijkt dat kinderen die net oud genoeg zijn om te mogen starten, bijvoorbeeld vlak vóór de officiële leeftijdsgrens, soms nog niet helemaal klaar zijn voor het schoolse ritme. Zij zijn vaak de jongste in de klas en kunnen daardoor sneller overprikkeld raken, meer moeite hebben met concentratie of extra ondersteuning nodig hebben. Dit toont aan dat vroeg starten vooral gunstig is als er ook voldoende aandacht is voor de individuele ontwikkeling van elk kind.

Politiek spel rondom leerplichtverlaging: waarom de Vlaamse regering blokkeert

Open Vld spreekt duidelijke taal. Volgens parlementslid Stephanie D’Hose komt de blokkade vooral van CD&V. Achter de schermen zou CD&V vrezen dat een verlaging van de leerplicht het einde betekent van godsdienstlessen in het onderwijs, een gevoelig punt in katholieke kringen.

Het ontbreken van vermeldingen in het regeerakkoord en “gebrek aan tijd” worden als formele redenen aangedragen door minister Zuhal Demir, maar volgens D’Hose is er sprake van een politieke truc om het voorstel stil te leggen.

Andere Europese landen verlaagden de leerplicht

Ook Europese landen volgen deze richting: Frankrijk verlaagde de leerplicht tot 3 jaar, terwijl anderen zoals Zweden pleiten voor jong starten van formeel onderwijs om leerprestaties te verbeteren. Dit sluit aan bij internationale beleidsrichtingen die focussen op gelijke kansen vanaf de vroegste fasen van ontwikkeling.