Discussie over Zwarte Piet: “Kunnen traditie perfect behouden zonder die karikaturale beeldvorming”

Een traditie die de voorbije jaren heel wat stof deed opwaaien is die van Sinterklaas en Zwarte Piet. Moeten we Zwarte Piet bannen uit onze samenleving? We trokken met deze vraag naar moraalfilosoof Patrick Loobuyck (Uantwerpen/UGent).

“Het is een traditie die voornamelijk leeft in België en Nederland, en daar nu bevraagd wordt. Laat mij alvast eerst zeggen dat mensen die deze traditie al jaren lang in stand houden niet noodzakelijk racistische motieven hebben”, zegt Patrick Loobuyck.

“Het is niet omdat je ooit zelf als Zwarte Piet hebt rondgelopen, wat ik trouwens vroeger ook nog heb gedaan, dat je dan een racist bent. Het is belangrijk om te benadrukken dat de discussie daar eigenlijk niet over gaat.”

“Waar het wel over gaat is dat we vaststellen dat in onze samenleving, die divers is geworden, een aantal minderheidsgroepen vanuit een soort emancipatie ook steeds meer het woord durven en willen nemen. Iets wat goed is voor onze democratie omdat ze niet de mond gesnoerd worden, maar vrijuit kunnen spreken.”

Traditie behouden zonder karikaturale beeldvorming

“Vanuit hun gevoeligheid en hun perceptie blijkt dat daar wel een probleem zit. Zij vinden dat het beeld van Zwarte Piet voor hen eerder een karikaturale beeldvorming geeft van zwarte mensen en dat ze zich daardoor niet aangesproken voelen tot dit feest en zich ongemakkelijk voelen bij dit gebeuren.”

“Als samenleving moeten we dan beslissen of we al dan niet rekening willen houden met hun mening. Ik denk dat het in dit geval niet veel moeite kost om hiermee rekening te houden. Die minderheidsgroep heeft ons een spiegel voorgehouden en ondertussen hebben sommige mensen ingezien dat het inderdaad niet gepast is om de figuur van Zwarte Piet nog langer op deze manier voor te stellen.”

“We kunnen trouwens perfect onze traditie behouden zonder die karikaturale beeldvorming. Er is al het verhaal dat Zwarte Piet door de schoorsteen komt en daardoor zwart als roet is, dus we moeten helemaal niets overboord gooien. Door een minimale inspanning kunnen we hieraan tegemoetkomen.” 

Geen enkel moreel argument om het niet aan te passen

“Niemand verliest iets, zeker de kinderen niet, want die weten niet beter. Iedereen is blij, want nu kan iedereen, ook bepaalde minderheidsgroepen, zich met het feest identificeren. Dat is winst, want het is belangrijk dat ook minderheidsgroepen zich hier thuis kunnen voelen en aan bestaande tradities kunnen deelnemen. zonder zich benadeeld te moeten voelen. Er is dus geen enkel moreel argument te bedenken om het niet aan te passen.” 

“Het probleem is dat deze discussie onderdeel uitmaakt van het ruimere identiteitsdebat. Mensen krijgen de indruk dat onze identiteit, onze manier van leven door de multiculturele samenleving en globalisering onder druk komt te staan.” 

“Het is belangrijk dat we als samenleving verduidelijken dat niet alleen de identiteit van minderheden, maar ook die van de meerderheid ertoe doet. De aanpassing van Zwarte Piet zou niet begrepen mogen worden als een poging om de Vlaamse manier van leven of identiteit als minderwaardig voor te stellen of weg te wissen. Nogmaals, we kunnen perfect het sinterklaasgebeuren blijven beleven zonder dat mensen iets moeten opgeven.”

“Het was trouwens bijna gelukt om dit stilzwijgend te regelen, door een Roetpiet bij Sinterklaas te zetten. Maar als plots enkele mensen de situatie gaan opkloppen, krijg je een identiteitsdebat en een heel zwart-wit verhaal. De eerste keer dat er een Roetpiet toekwam in Antwerpen was er geen debat, dat is er pas achteraf gekomen.”