Mag de fiscus binnenkort onze bankrekeningen bekijken? Prof Michel Maus geeft duidelijkheid

Minister van Financiën Jan Jambon wil slimme software inzetten om op zoek te gaan naar fiscale fraude via bankrekeningen. "Inzake het bestrijden van fiscale fraude zijn er afspraken gemaakt in het regeerakkoord. En dat bestrijden is dan doorgaans de uitbreiding van onderzoeksbevoegdheden van de fiscale administratie", zei Michel Maus, professor fiscaal recht aan de VUB, op Radio 1.

Zo wil de regering bankrekeningen gaan screenen

"Wat de regering van plan is, is met technologie - datamining en artificiële intelligentie - bankrekeningen en cryptorekeningen te gaan screenen. En dan via een aantal controletechnieken fraudemechanismen gaan detecteren en dan de betrokken personen doorgedreven gaan controleren."

"Eigenlijk gebeurt dat nu ook al voor een stuk, maar dan onder bepaalde voorwaarden. Er moeten aanwijzingen van fraude zijn alvorens de fiscale administratie toegang krijgt tot het Centraal Aanspreekpunt, een databank met alle bankrekeningen. Er moet dus op voorhand al iets schorten aan het profiel van de betrokken belastingplichtige."

"De vraag is nu hoever de regering zal gaan in het afbouwen van die voorwaarden en meer bevoegdheden te geven aan de fiscale administratie."

Regels op vlak van AI: "Burgers hebben recht om dat te weten"

Maus stelt wel vast dat het juridisch kader niet is aangepast aan dit onderzoeken. "Dat is in het bijzonder het geval voor overheidsonderzoeken, zoals een fiscaal onderzoek. Tussen droom en daad staan wetten in de weg, en soms ook Europese wetten. En op Europees vlak hebben we bijvoorbeeld een AI-act, die bepaalt hoe we in de EU met AI kunnen omgaan. "

"En daar staat bijvoorbeeld in dat de burger recht heeft om te weten hoe een AI-systeem een individuele beslissing heeft genomen. En dat zou er dan eigenlijk op neerkomen dat wanneer je er door de fiscus wordt uitgepikt in het kader van een zo'n technologische controle, je eigenlijk zou moeten weten hoe ze bij jou zijn beland."

Uitdaging voor regering: botsende wetgevingen

"Op overheidsvlak moet men dan het algoritme van de AI kenbaar maken, en dat gaat ze bij de fiscus natuurlijk niet willen doen. Dus je krijgt daar botsingen van verschillende wetgevingen: de wet van openbaarheid van bestuur, die de burgers de mogelijkheid geeft om bij de overheid informatie op te vragen over hun eigen dossier, en aan de andere kant de rechten die uit regelgeving zoals de AI-act voortvloeit."

"De regering zal daartussen moeten laveren en een wettelijk kader creëren waarbij alle regelgeving wordt gerespecteerd. Dat is geen evidente oefening, en het staat in de sterren geschreven dat we heel wat juridische procedures mogen verwachten op dat vlak."

"Ook op vlak van privacy zijn er wat euvels. De Privacycommissie zal dat met de nodige argwaan bekijken", voorspelt Maus.