Onderzoek huishoudbudgetten van tijdelijk werklozen levert zorgwekkend resultaat op

Wetenschappers van UAntwerpen en Thomas More, verenigd in het consortium COVIVAT (Corona Onderzoeksconsortium Voor InkomensVerdeling en sociAle effecTen), zochten uit in hoeverre de sociale minima toereikend zijn tijdens de lockdownperiode. Ze keken ook naar het effect van de overheidsmaatregelen. 

"De minimumlonen en de minimumuitkeringen in geval van tijdelijke werkloosheid zijn net voldoende voor de uitgaven die mogelijk waren tijdens de lockdownperiode", legt Bea Cantillon (UAntwerpen) uit. "Alleenstaande ouders in de tijdelijke werkloosheid hebben echter geen marge om deze uitgaven later in te halen.

De laagste werkloosheidsuitkeringen en de leeflonen voor eenoudergezinnen zijn enkel voldoende om de 'niet uit te stellen uitgaven' te dekken. Voor alleenstaanden is het leefloon zelfs ontoereikend voor de niet uit te stellen uitgaven zoals voeding, wonen of verzorgingsproducten."

Uit de huishoudbudgetenquête van de onderzoekers blijkt dat 77% van het consumptiebudget van de 25% armste gezinnen opgaat aan 'niet uit te stellen uitgaven'. "Daardoor hebben ze nauwelijks marge om een terugval van hun inkomen op te vangen, voor zover ze niet over vermogens beschikken", zegt Nele Peeters (Thomas More).

Maatregelen volstaan niet

De heropleving van de arbeidsmarkt zal naar alle waarschijnlijkheid tijd vergen, zeker voor lager geschoolde mensen. "Bij aanhoudende uitkeringsafhankelijkheid dreigen ook werkloze gezinnen vrij snel in problemen te komen", vreest Bérénice Storms (UAntwerpen/Thomas More).

"Daarom is het tijd voor maatregelen om de zwaksten in onze samenleving te ondersteunen. De overheden namen wel maatregelen, zoals het verhogen van de uitkeringen voor tijdelijke werkloosheid en de toekenning van een eenmalige energiepremie, maar dat volstaat dus niet altijd."

De wetenschappers willen dat de gezinnen die in de werkloosheid en de bijstand dreigen te komen, geholpen worden. "Tijdelijk werklozen kregen een eenmalige premie, maar ook de gezinnen die zijn aangewezen op een werkloosheids- of bijstandsuitkering kampen tijdens de lockdown met een structureel inkomenstekort.

Een bonus voor alle lage-inkomensgezinnen was beter verdedigbaar geweest. Daarnaast pleiten we voor de invoering van een huurpremie. Op die manier kan het recht op betaalbare huisvesting beter gevrijwaard worden, zonder risico op overlevingsschulden."